На мінулым тыдні прайшло паседжанне BFUG, дзе сярод іншых пунктаў абмяркоўвалася старшынства групы ў 2022 годзе, якое меркавалася аддаць Беларусі і Азербайджану. У працэсе абмеркавання было вырашана, што Беларусь сёлета не стане старшынёй.
Ініцыятыва палішыць Беларусь старшынства сыходзіла ад Задзіночання Беларускіх Студэнтаў і Еўрапейскага студэнцкага саюзу (ESU), пра што на сустрэчы BFUG выказалася прэзідэнтка ESU Марціна Дарманін (Martina Darmanin). Мы прыводзім пераклад часткі яе выступу:
"Я не хачу паўтараць тое, што было ў лісце, таму я хацела бы адзначыць, па-першае, так, калі ESU хоча пазбегнуць таго, каб Беларусь стала сустаршынёй BFUG у другім семестры 2022 года (і ўвайшла ў Савет BFUG па 1 студзеня 2022 г.) - мы ўзгаднілі гэтую пазіцыю з нашымі прафсаюзамі-членамі, і яна была паўторана ў рэзалюцыі ЗБС, прынятай на гэтым пасяджэнні Савета.
Гэта НЕ азначае жадання выключыць Беларусь з BFUG, і гаворка не ідзе пра персанальны ціск на асоб, якія прадстаўляюць Беларусь... Гаворка ідзе пра тое, ці камфортна мы адчуваем сябе, калі ўвесь BFUG прадстаўляецца ўладай Беларусі, улічваючы нядаўнія напады, пераслед, запалохванне, затрыманні, штрафы, арышты і адлічэнні студэнтаў і выкладчыкаў з вышэйшых навучальных устаноў Беларусі.
BFUG мае поўнае права вырашаць, як арганізаваць уласныя працэсы, і заява ў BFUG дэманструе, як гэтае права выкарыстоўвалася ў мінулым. ESU, як кансультатыўны член, не прымае ўдзел у галасаваннях BFUG, таму, хоць мы будзем актыўна ўдзельнічаць у абмеркаваннях, рашэнне цалкам застаецца за дзяржавамі-членамі BFUG. Таму пасланне ESU адрасавана міністрам краін - членаў Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі - абавязацельствы, узятыя вашымі краінамі ў рамках гэтага супрацоўніцтва, не будуць заслугоўваць даверу, калі гэтыя пытанні не будуць вырашаны.
Хочам мы таго ці не, мы не можам пазбегнуць таго, што фундаментальныя каштоўнасці звязаны з палітычнай сітуацыяй у краінах - прадухіленне дыскусіі вакол гэтага нікуды не знікне - гэта насамрэч аддаляе нас ад дасягнення якаснай адукацыйнай культуры ў краіне... дзе фундаментальныя каштоўнасці HE не паважаюцца.
Рашэнне, якое вы прымаеце сёння, паказвае, ці выступае BFUG за тых прадстаўнікоў беларускай акадэмічнай супольнасці, якія не могуць свабодна займацца вучобай і даследаваннямі - згодна з апошняй рэзалюцыяй BSA,
- 261 студэнт, выключаны з універсітэтаў па палітычных матывах,
- 133 студэнты былі пазбаўленыя стыпендыі і пакояў у інтэрнатах
- 858 студэнтаў сутыкнуліся з псіхалагічным ціскам за свае палітычныя погляды.
- 463 студэнты атрымалі вымовы
- 37 студэнтаў, якія прызнаныя палітвязнямі.
- 177 прафесараў, якія сутыкнуліся з ціскам з боку Міністэрства ўнутраных спраў.
- 133 прафесара страцілі працу,
Рэзалюцыя Еўрапарламента ад 7 кастрычніка 2021 года аб сітуацыі ў Беларусі пасля аднаго года пратэстаў і іх гвалтоўных рэпрэсій (2021/2881(RSP)) пералічвае яшчэ больш жудасную несправядлівасць, з якой сутыкнуліся прадстаўнікі грамадзянскай супольнасці ў Беларусі.
ESU дзякуе тым краінам, а таксама Еўрапейскаму саюзу, якія адкрылі ініцыятывы па падтрымцы студэнтаў і навукоўцаў у выгнанні. Кожная магчымасць прызнаецца нашымі членамі беларускіх студэнцкіх саюзаў, і насамрэч BSA таксама вылучылі рэкамендацыі па падтрымцы і палягчэнні даступнасці гэтых ініцыятыў у рэзалюцыі, якую мы ўключылі ў наша абноўленую інфармацыю і якую абмяркуем заўтра."
Нягледзячы на наяўнасць такіх аргументаў, шэраг краін не выказалі энтузіязма адносна прапановы забраць права су-старшынства ў Беларусі. І калі актыўны пратэст з боку Расіі і Азербайджана быў зразумелы, нечакана супраць выказаліся Італія і Ватыкан з аргументам аб недастатковасці неабходных працэдур для такога рашэння (матывуючы гэта тым, што працэдура мае быць заснавана на кансэнсусе, а не на галасаванні простай большасцю). Але BFUG заўважыў, што ў бягучым выпадку прыняцце рашэння кансэнсусам немагчыма. Казахстан, Турцыя, Кіпр, Балгарыя і Малдова ўстрымаліся.
Таксама пасля з'явілася абмеркаванне пытання аб (не)дастатковасці працэдур, дзе былі прыведзеныя наступныя аргументы на карысць прыняцця рашэння простай большасцю:
"[...]
2. 21 кастрычніка Балонская Рада прыняла рашэнне ўключыць прапанову аб прыпыненні сустаршынства Беларусі ў парадак дня пасяджэння BFUG, якое адбудзецца 1-2 снежня 2021 г. Сустаршыні і намеснікі старшыні пагадзіліся што Беларусь павінна быць неафіцыйна праінфармаваная аб рашэнні Рады, а намеснік старшыні неафіцыйна запытаўся ў Беларусі, ці добраахвотна адмовіцца ад пасады ў парадку сустаршыні. Беларусь, зноў жа неафіцыйна, адмоўна адказала на запыт.
3. У якасці прыярытэту парадак сустаршынстваў, якія не ўваходзяць у ЕС, быў зменены прынамсі ў трох папярэдніх выпадках, а менавіта, калі Албанія пагадзілася займаць віцэ-старшынства ў Балоні; калі было ясна, што Вялікабрытанія выйдзе з ЕС, і калі Ватыкану дазволілі сустаршынстваваць з Італіяй. Ва ўсіх гэтых выпадках існавала шырокае пагадненне аб прапанаваных зменах, і ўсе ўцягнутыя краіны пагадзіліся з прапановамі.
4. 18 лістапада 2020 г. сустаршыні BFUG падрыхтавалі Заяву аб сітуацыі ў Беларусі, якую падпісалі 24 краіны-члена BFUG і 6 кансультатыўных членаў, не ўдалося дасягнуць кансенсусу адносна таго, як рэагаваць з-за розных інтэрпрэтацый па прынцыпt неўмяшання. Заява і спіс краін, якія яе падтрымліваюць, апублікаваны разам з матэрыяламі Рымскай міністэрскай канферэнцыі 19 лістапада 2020 г.
5. У верагодным выпадку, калі кансэнсус не будзе дасягнуты, рашэнне трэба будзе прыняць шляхам галасавання. Правілы працэдуры не прадугледжваюць сітуацыі, у якой BFUG сутыкаецца з рашэннем прыпыніць сустаршынства дзяржавы-члена. Паколькі правілы працэдуры дакладна не ахопліваюць дадзенае пытанне, яны таксама не прадугледжваюць, што такое рашэнне прымаецца кваліфікаванай большасцю. Таму трэба меркаваць, што рашэнне прымаецца простай большасцю галасоў. Кожная краіна-член і ЕК будуць мець па два галасы. Галасаванне будзе тайным. Вынік будзе заснаваны на простай большасці ад колькасці пададзеных галасоў. У выпадку нічыёй будзе другі тур. У малаверагодным выпадку наступнага нічыёй Старшыні правядуць жараб'ёўку."